“Bác đã về đây Tổ quốc ơi!/ Nhớ thương, hòn đất ấm hơi Người/ Ba mươi năm ấy chân không nghỉ/ Mà đến bây giờ mới tới nơi!” (Tố Hữu). Sau 30 năm bôn ba nước ngoài tìm đường cứu nước, ngày 28/1/1941 (tức mùng 2 Tết Tân Tỵ), lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã trở về Tổ quốc qua mốc 108 thuộc xã Trường Hà, huyện Hà Quảng (Cao Bằng) trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam, mở ra thời kỳ phát triển mới của cách mạng Việt Nam, thời kỳ chuẩn bị về mọi mặt, tiến tới phát động cao trào Tổng khởi nghĩa giành thắng lợi trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945, từng bước đưa dân tộc Việt Nam đi tới những mùa xuân tràn đầy hạnh phúc. 84 mùa xuân trôi qua, người dân xã Trường Hà, từ già đến trẻ nhỏ đều nhớ những tháng ngày Bác Hồ về nước gắn bó với dân bản để xây dựng con đường cách mạng giải phóng dân tộc thành công.
Sinh ra trong một gia đình nhà nho yêu nước tại làng Hoàng Trù, xã Chung Cự, tổng Lâm Thịnh, nay là xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An, sống trong bối cảnh nước mất, nhà tan, người thanh niên Nguyễn Tất Thành - Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Chủ tịch Hồ Chí Minh sớm thấu hiểu tình cảnh đất nước và nỗi thống khổ của nhân dân. Người quyết định phải tìm ra con đường mới nhằm đánh đuổi thực dân Pháp để cứu nước, cứu dân. Với lòng yêu nước nồng nàn và ý chí, khát vọng cháy bỏng giải phóng dân tộc, ngày 5/6/1911, Nguyễn Tất Thành rời bến cảng Nhà Rồng bắt đầu hành trình tìm đường cứu nước. Người đã bôn ba khắp năm châu, bốn biển để tìm con đường cứu nước đáp ứng yêu cầu: cứu nước đồng thời cứu được dân. Cuối cùng, Người tìm được và đi theo con đường cách mạng vô sản của chủ nghĩa Mác - Lê-nin.
Cột mốc 108 - nơi Bác Hồ về nước.
Tháng 10/1940, khi còn ở nước ngoài đang trên đường trở về Tổ quốc, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc nhận định: “Căn cứ địa Cao Bằng sẽ mở ra triển vọng lớn cho cách mạng nước ta. Cao Bằng có phong trào tốt từ trước, lại kề sát biên giới, lấy đó làm cơ sở liên lạc quốc tế rất thuận lợi. Nhưng từ Cao Bằng còn phải phát triển về Thái Nguyên và thông xuống nữa mới có thể tiếp xúc với toàn quốc được. Có nối phong trào được với Thái Nguyên thì khi phát động đấu tranh vũ trang, lúc thuận lợi có thể tiến công, lúc khó khăn có thể giữ”. Tầm nhìn của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trong việc chọn Cao Bằng là một địa bàn có ý nghĩa chiến lược cho cách mạng giải phóng dân tộc, thấy được mối quan hệ biện chứng giữa một địa phương với toàn quốc, giữa phong trào cách mạng một vùng với phong trào cách mạng cả nước, nhận thức, đoán định được hiện tại và triển vọng tương lai. Với nhận định đúng đắn đó, ngày 28/1/1941 (ngày mồng hai tết Tân Tỵ), lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc vượt qua mốc 108 biên giới Việt - Trung về đến Pác Bó, xã Trường Hà, huyện Hà Quảng (Cao Bằng). Tại Pác Bó, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc với bí danh Già Thu - trực tiếp chỉ đạo phong trào cách mạng cả nước. Từ ngày 10 - 19/5/1941, Người triệu tập và chủ trì Hội nghị lần thứ tám của Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương. Xác định nhiệm vụ giải phóng dân tộc là nhiệm vụ bức thiết của cách mạng Đông Dương, Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 8 đã đưa ra những quyết sách quan trọng, trước hết là chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng, tập trung giải quyết một cách đúng đắn, khoa học nhất mối quan hệ giữa dân tộc và giai cấp. Hội nghị quyết định thành lập Mặt trận Dân tộc thống nhất mang tên Việt Nam độc lập đồng minh (gọi tắt là Việt Minh); thông qua chương trình Việt Minh gồm 6 phần, do Nguyễn Ái Quốc chủ trì soạn thảo. Bầu Ban Chấp hành Trung ương, Ban Thường vụ.
Tại Pác Bó, Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã viết nhiều thư, biên soạn, phiên dịch nhiều tài liệu tuyên truyền cho cách mạng và nhiều tài liệu về chính trị, quân sự để dùng vào công việc huấn luyện, đào tạo cán bộ; Người sáng lập báo Việt Nam Độc lập... Nối tiếp những mùa xuân, nhân dân các dân tộc Cao Bằng càng thêm tự hào về sự kiện Bác Hồ về nước mùa xuân năm 1941. Quê hương cội nguồn cách mạng là nơi hiện thực hóa những tư tưởng chiến lược về cách mạng giải phóng dân tộc của Người. Từ mùa xuân năm đó, sự nghiệp cách mạng của nhân dân Việt Nam do Bác Hồ trực tiếp lãnh đạo chuyển sang một thời kỳ mới - thời kỳ nhiệm vụ giải phóng dân tộc đặt lên hàng đầu. Để rồi mùa xuân 1975 hoàn thành sự nghiệp giải phóng đất nước, thống nhất đất nước và đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Truyền thống cách mạng chính là mạch nguồn nội lực để mảnh đất cội nguồn cách mạng Trường Hà, huyện Hà Quảng hôm nay phát huy những tiềm năng, lợi thế của địa phương, nỗ lực xây dựng quê hương ngày càng đổi mới. Công tác xây dựng Đảng, hệ thống chính trị được địa phương quan tâm, đổi mới về nội dung, phương thức theo hướng hiệu quả, thiết thực, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Đến nay, xã đạt 16/19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới; duy trì trẻ trong độ tuổi đến trường đạt 100%, giữ vững kết quả phổ cập giáo dục mầm mon cho trẻ 5 tuổi, phổ cập giáo dục Tiểu học, phổ cập giáo dục THCS, xóa mù chữ; duy trì xã đạt chuẩn quốc gia về y tế; 8 xóm đạt xây dựng nếp sống văn hóa; 93,9% gia đình đạt danh hiệu văn hóa. Tập trung thực hiện 2 nhiệm vụ đột phá: phát triển du lịch - dịch vụ và phát triển nông nghiệp theo chuỗi giá trị gắn với xây dựng nông thôn mới. Thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Xã triển khai các mô hình nuôi cá tầm, chăn nuôi trâu, bò vỗ béo, chim bồ câu, gà, vịt siêu trứng; phát triển trồng các loại cây ăn quả: na, bưởi da xanh, thanh long ruột đỏ, ổi Đài Loan..., từ đó nhân rộng, đem lại hiệu quả thiết thực. Tỷ lệ hộ nghèo giảm qua từng năm. Đường làng, ngõ xóm được bê tông hóa phong quang, sạch đẹp, sức sống mới, diện mạo mới đang hiện hữu từng ngày ở nơi đây.
Đền thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Khu di tích Quốc gia đặc biệt Pác Bó.
Trong mỗi bước chuyển mình vươn cao, vươn xa của đất nước, hình ảnh, tư tưởng, tấm gương đạo đức sáng ngời của Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là niềm tin vững chắc, soi sáng con đường đi lên của người dân quê hương cội nguồn cách mạng Pác Bó. Mừng Đảng, mừng xuân, mừng đất nước đổi mới, mỗi cán bộ, đảng viên và người dân nơi đây càng thêm tự hào, giữ vững niềm tin vào sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, nỗ lực phấn đấu, quyết tâm thực hiện thắng lợi những mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2025, xây dựng quê hương ngày càng phát triển; xứng đáng là nơi lưu giữ những giá trị lịch sử truyền thống cách mạng, giáo dục truyền thống cho lớp lớp đảng viên, thế hệ trẻ hôm nay và mai sau.
