Khẩu Sli

Thứ ba - 04/01/2022 03:49

Khẩu sli là một loại bánh không thể thiếu trên bàn thờ gia tiên của người Tày, Nùng, mỗi dịp tết cổ truyền. Khẩu Sli tiếng địa phương là tên gọi của một loại bánh làm từ bỏng gạo với đường phên, phổ biến trên khắp các địa phương Cao Bằng. Nhưng ngon nhất phải kể đến là khẩu sli Nà Giàng, huyện Hà Quảng tỉnh Cao Bằng.

Khẩu sli Nà Giàng thường được làm thành phong lớn, to bằng viên gạch, khi ăn dùng dao cắt thành miếng nhỏ. Nguyên liệu làm khẩu sli thì đơn giản, dễ tìm vì là sản vật của địa phương chủ yếu là gạo nếp, đường phên, lạc đỏ. Để làm được mẻ bánh khẩu sli ngon, đầu tiên là khâu chọn gạo, gạo làm bánh phải là loại nếp hạt tròn căng mẩy đều tăm tắp mới đạt tiêu chuẩn. Gạo nếp ngâm một buổi vớt ra để ráo nước rồi đồ thành xôi; xôi chín thì mang hạt xôi ra cái mẹt lớn để nguội trộn với bột ngô và đem phơi. Hạt xôi dần săn lại và khô cứng nếu còn dính vào nhau thì cho vào cối giã cho chúng rời ra, sau đó cho vào chảo rang. Khi từng hạt xôi nở phồng lên bằng hạt đỗ thì chúng trở nên giòn tan, thơm nức.

Khẩu sli Nà Giàng . Ảnh: Lục Niên

Đường làm Khẩu Sli nhất thiết phải là đường phên đóng thành bánh hay còn gọi là đường thô được đồng bào nấu thủ công có màu cánh gián và hương vị đậm đà. Bánh đường được cho xuống chảo đun đến khi tan chảy tỏa ra mùi mía lùi thơm nức, đường sôi đến phồng bọt thì đổ bỏng đã rang vào chảo đảo thật nhanh tay để đường và bỏng quyện vào nhau. Sau khi trộn thật đều hỗn hợp này thì đổ ra khuôn dàn đều, nén thật chặt rồi sắt thành miếng tùy ý; Nếu muốn tăng khẩu vị cho món khẩu sli thì sau khi đã đổ khẩu sli vào khuôn cần rải thêm một lớp lạc rang phủ lên trên bề mặt rồi nén chặt lại để khẩu sli và lạc kết chặt với nhau sẽ hình thành ra món khẩu sli lạc, ngọt bùi, hương vị đậm đà.

Khẩu sli Nà Giàng là một món bánh cầu kỳ, trải qua nhiều công đoạn đòi hỏi chuẩn xác phải thật cẩn trọng tỉ mẩn. Trong quá trình nấu chảy đường, sao cho lửa vừa phải, nếu quá sẽ bị cháy làm bánh có mùi khét và bị đắng. Món khẩu sli đạt chuẩn, khi thưởng ẩm, đều có vị ngọt, thơm giòn tan trong miệng. Món khẩu sli làm sống lại một trời tuổi thơ nhọc nhằn của những đứa trẻ vùng cao, làm no lòng kẻ đói, làm ấm lòng những người trưởng thành xa xứ, là thức quà dân dã mà thanh tao thường theo chân những người con Cao Bằng đi khắp chốn; tỏ với bạn bè muôn nơi biết lòng chân chất mộc mạc nhưng rất đỗi chân thành của mình. Khẩu sli là món dễ ăn, ăn rồi dễ thấy ngon, mà ăn vào rất yên tâm vì có thể nhìn, đánh giá chất lượng món ăn bằng mắt. Những nguyên liệu làm ra thứ bánh này như bản tính người vùng cao vốn đơn giản, dễ hiểu, không lòng vòng nhưng biết rồi ai cũng quý, cũng thương và không cần phải đề phòng gì cả. Khẩu sli được làm từ nguyên liệu tự nhiên, không chất phụ gia bảo quản, thậm chí sản phẩm nguyên bản của các bà các mẹ ngày xưa còn không có hạn sử dụng, để đến khi nào thấy mốc, thấy ỉu thì không ăn nữa, thế thôi.

Một trong những công đoạn chế biến Khẩu sli. Ảnh: Mác Kham

Còn có một loại bánh khác tương tự như khẩu sli khác được làm đơn giản hơn có tên gọi là thúc théc. Thúc théc được làm bằng thóc rang, những hạt thóc bỏ vào chảo, dưới hơi nóng từ bếp lửa truyền lên, những hạt thóc đua nhau nhảy múa cười đùa rồi nở bung thành những bông hoa trắng ngần, nhiều hạt nhảy hăng quá bắn ra khỏi bếp xa hàng mét, nếu không khẩn trương lấy vung mà đậy lại thì chúng sẽ đua nhau nhảy hết ra ngoài. Sau khi những hạt thóc đã bung nở hết thì đem ra sàng sảy bỏ trấu rồi trút xuống chảo đường đang sôi trên bếp cho đến khi những bông hoa gạo trắng ngần lấm tấm màu đường thì bắc ra dùng tay nắm lấy từng nắm to nhỏ tùy thích, vo viên nắm lại thật chặt, bỏ vào túi cất đi ăn dần. Đây là món ăn vặt phổ biến với đồng bào Tày, Nùng Cao Bằng làm đơn giản hơn món khẩu sli Nà Giàng đã rất đỗi quen thuộc với người Cao Bằng từ bao đời nay. Vậy đó, chỉ riêng bánh bỏng gạo thôi mà đã có biết bao nhiêu biến tấu khác nhau, mới biết ông bà mình xưa nhiều sáng tạo và sành ăn như thế nào.

Đến nay, khẩu sli Nà Giàng được sản xuất thành hàng hóa theo chân những người con Cao Bằng tỏa đi khắp mọi miền Tổ quốc, được đóng gói bao bì đẹp và phù hợp. Thay vì làm từng phong to như truyền thống, khẩu sli được cắt sẵn thành miếng nhỏ như viên bánh quy và đóng vào từng túi tiện lợi hơn trong quá trình bảo quản và sử dụng. Năm 2020, bánh Khẩu Sli Nà Giàng được chứng nhận sản phẩm OCOP tiêu chuẩn 3 sao, đây là hướng đi đúng đắn của cấp chính quyền tạo điều kiện giúp bà con vừa quảng bá sản vật quê hương và nâng cao thu nhập./.

Tác giả bài viết: Hồng Cư

Ý kiến bạn đọc

Bạn cần đăng nhập với tư cách là %s để có thể bình luận

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn

Khẩu Sli

Đăng nhập Đăng ký