Tập trung phát triển nguồn gen nâng cao năng suất sản phẩm hạt dẻ Trùng Khánh
Dẻ Trùng Khánh được đánh giá là cây đa tác dụng có nhiều giá trị nguồn gen và kinh tế. Từ năm 2011, Hạt dẻ Trùng Khánh được Cục sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý, qua đó đã khẳng định giá trị to lớn của loại quả đặc sản này. Tuy nhiên, những nghiên cứu sâu về Dẻ Trùng Khánh chưa nhiều, vì vậy, việc nghiên cứu bảo tồn nguồn gen, nhân giống và mở rộng diện tích trồng có ý nghĩa rất quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.
Huyện Trùng Khánh là địa phương từ lâu được biết tới có nhiều cây trồng đặc sản bản địa nổi tiếng, trong đó có cây dẻ. Dẻ là loại cây có giá trị kinh tế cao, nhưng trong những năm qua loài cây này vẫn chưa được phát triển đúng với tiềm năng của nó vì thiếu thông tin về đặc điểm lâm học, sinh lý – sinh thái các kỹ thuật nhân giống, trồng rừng chưa được nghiên cứu đầy đủ và bài bản, dẫn đến thiếu hướng dẫn kỹ thuật trồng rừng thâm canh Dẻ Trùng Khánh theo hướng lấy quả. Để phát huy thế mạnh về cây trồng này, trong những năm qua, tỉnh Cao Bằng đã có nhiều giải pháp để mở rộng diện tích cây dẻ. Trong đó có việc tập trung nghiên cứu nhằm khai thác và phát triển nguồn gen cây dẻ, xây dựng thành vùng sản xuất tập trung đạt năng suất, chất lượng cao, nhằm đưa thương hiệu hạt dẻ vươn xa ra ngoài tỉnh.
Vườn ươm giống cây dẻ.
Trên cơ sở kế thừa các kết quả nghiên cứu đã có, bổ sung những vấn đề còn tồn tại để khai thác và phát triển nguồn gen dẻ Trùng Khánh đạt năng suất, chất lượng cao là rất cần thiết, góp phần nâng cao giá trị của rừng Dẻ Trùng Khánh, cải thiện đời sống cho người dân tham gia trồng rừng. Trước hết cần phải xác định được các đặc điểm lâm học của cây Dẻ Trùng Khánh, đồng thời cần xác định được giá trị nguồn gen của các xuất xứ Dẻ Trùng Khánh đạt chất lượng cao, trên cơ sở đó xây dựng vườn giống vô tính nhằm cung cấp vật liệu giống từ các cây trội đã được tuyển chọn. Từ năm 2018, bằng nguồn kinh phí sự nghiệp khoa học và công nghệ, Viện Nghiên cứu Lâm sinh đã triển khai thực hiện đề tài “Nghiên cứu khai thác và phát triển nguồn gen cây dẻ Trùng Khánh tại Cao Bằng” với mục tiêu khai thác và phát triển nguồn gen cây dẻ Trùng Khánh góp phần nâng cao năng suất, chất lượng hạt Dẻ Trùng Khánh.
Theo số liệu thống kê của đề tài, hiện nay diện tích trồng dẻ Trùng Khánh chỉ có khoảng 260 ha, chủ yếu tập trung ở các xã Khâm Thành, Đình Phong, Đình Minh, Ngọc Khê, Chí Viễn, Phong Châu,... với tổng sản lượng khoảng 180-200 tấn,. Mặc dù có giá trị và nhu cầu rất lớn, tuy nhiên, do người dân chưa biết cách chăm sóc, không áp dụng đúng quy trình kỹ thuật cùng với nhiều cây già cỗi nên một số cây bắt đầu chết hoặc cho sản lượng thấp, chất lượng nguồn gen có hiện tượng suy giảm.
Ông Hoàng Văn Đồng, tổ 8, thị trấn Trùng Khánh cho biết: Gia đình Tôi trồng vườn dẻ này từ năm 1998 cho đến nay, sau 7 năm cây cho thu hoạch. Sản lượng thu hoạch vườn tôi 10 năm đầu được 03 tấn/1 năm. Sau nhiều năm vườn cây dẻ cho ra quả không đồng đều nên gia đình đã chặt bớt, hiện tại gia đình còn khoảng 30 cây dẻ, năm 2020 gia đình thu hoạch được trên 1 tấn hạt dẻ/năm. Đến năm 2021 sản lượng giảm dần chỉ thu được 3 tạ hạt dẻ/năm.
Từ kết quả thu thập đánh giá các chỉ tiêu sinh trưởng và phẩm chất cây, đề tài đã tuyển chọn và được công nhận 31 cây trội dẻ Trùng Khánh. Đây là các cây có sinh trưởng tốt, phẩm chất tốt với đường kính trunh bình đạt 57,3cm, chiều cao vút ngọn đạt trung bình 16,3m, đường kính tán dày đạt 8,7m và độ dày tán đạt 4m, sản lượng trung bình 3 năm gần nhất đạt 25,5kg. Đây là nguồn gen tốt để phục vụ công tác nhân giống, tạo ra các cây con có chất lượng và năng suất cao.
Nghiên cứu kỹ thuật nhân giống vô tính loài dẻ Trùng Khánh bằng phương pháp giâm hom, biện pháp nhân giống sinh dưỡng dẻ bằng phương pháp ghép, gồm ghép nêm, ghép áp, ghép mắt. Kết quả nghiên cứu cho thấy, phương pháp ghép cho ưu điểm vượt trội, như cây ghép giữ được các đặc tính của giống muốn nhân, cây ghép sinh trưởng và phát triển tốt khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu đất đai của cây gốc ghép, hệ số nhân giống cao, tăng khả năng chống chịu của cây như chịu hạn, chịu úng, chịu rét và sâu bệnh; trong các phương pháp ghép, ghép nêm cho tỷ lệ thành cây cao nhất 83%
Bên cạnh đó, nhóm thực hiện đề tài đã phối hợp với huyện Trùng Khánh tổ chức khảo sát địa điểm, liên kết xây dựng 1ha vườn ươm giống, 3ha mô hình trồng thâm canh cây dẻ Trùng Khánh Bằng cây ghép - tỷ lệ sống đạt trung bình 86,67%.
Ông Hoàng Mạnh Hào, Phó Chủ tịch UBND huyện Trùng Khánh chia sẻ: Thực hiện Nghị quyết Đại hội đảng bộ huyện Trùng Khánh khóa XX nhiệm kỳ 2020 - 2025, huyện Trùng Khánh chú trọng phát triển cây dẻ giai đoạn 2021 - 2030 với diện tích trên 1.000ha tại 7 xã, thị trấn theo kế hoạch số 245/KH-UBND ngày 14/10/2021 của Ủy ban nhân dân huyện.
Với mong muốn bảo tồn nguồn gen quý và xây dựng thương hiệu, mở rộng vùng sản xuất hạt dẻ Trùng Khánh. Hiện nay, công ty TNHH Nasan Green, xóm Sơn Thủy, xã Chí Viễn, huyện Trùng Khánh đã phối hợp và nhận chuyển giao với Viện nghiên cứu lâm sinh kết quả nghiên cứu thành công đề tài “Nghiên cứu khai thác và phát triển nguồn gen cây Dẻ Trùng Khánh tại tỉnh Cao Bằng” thuộc đề tài khoa học và công nghệ cấp tỉnh, giai đoạn 2018 - 2021 để xây dựng dự án nông thôn miền núi “Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ vào nhân giống, gây trồng phát triển cây hạt dẻ Trùng Khánh tại tỉnh Cao Bằng” với thời gian thực hiện 36 tháng, từ 2022 - 2025. Mục tiêu dự án: Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ về nhân giống, gây trồng phát triển cây dẻ Trùng Khánh (Castanea mollissima Blume) và chế biến các sản phẩm từ hạt dẻ Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng.
Hiện nay, dự án đã thực hiện các nội dung: Tiếp nhận chuyển giao công nghệ từ Viện Nghiên cứu Lâm sinh với các nội dung như: Thực hiện quy trình công nghệ nhân giống vô tính cây dẻ Trùng Khánh và đồng hành với người dân trên địa bàn huyện Trùng Khánh, gây trồng được 5ha cây hạt dẻ Trùng Khánh với sự hỗ trợ kỹ thuật của Viện nghiên cứu Lâm Sinh tại địa bàn xã Đình Phong, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng; Tiếp nhận chuyển giao công nghệ từ Viện Công nghiệp thực phẩm, gồm các quy trình: Quy trình công nghệ sơ chế, bảo quản lạnh hạt dẻ; Quy trình công nghệ chế biến các sản phẩm từ hạt dẻ (Hạt dẻ chiên chân không, bột hạt dẻ).
Dự án được triển khai thực hiện sẽ góp phần khai thác và phát triển nguồn gốc, xuất xứ Dẻ trùng Khánh đạt năng suất, từng bước làm chủ các tiến bộ kỹ thuật, khai thác được tiềm năng từ đất đai, lao động, tạo sản phẩm, đồng thời phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm có giá trị kinh tế cao, cải thiện đời sống cho người dân tham gia trồng rừng Dẻ Trùng Khánh.
Theo số liệu thống kê của đề tài, hiện nay diện tích trồng dẻ Trùng Khánh chỉ có khoảng 260 ha, chủ yếu tập trung ở các xã Khâm Thành, Đình Phong, Đình Minh, Ngọc Khê, Chí Viễn, Phong Châu,... với tổng sản lượng khoảng 180-200 tấn,. Mặc dù có giá trị và nhu cầu rất lớn, tuy nhiên, do người dân chưa biết cách chăm sóc, không áp dụng đúng quy trình kỹ thuật cùng với nhiều cây già cỗi nên một số cây bắt đầu chết hoặc cho sản lượng thấp, chất lượng nguồn gen có hiện tượng suy giảm.
Ông Hoàng Văn Đồng, tổ 8, thị trấn Trùng Khánh cho biết: Gia đình Tôi trồng vườn dẻ này từ năm 1998 cho đến nay, sau 7 năm cây cho thu hoạch. Sản lượng thu hoạch vườn tôi 10 năm đầu được 03 tấn/1 năm. Sau nhiều năm vườn cây dẻ cho ra quả không đồng đều nên gia đình đã chặt bớt, hiện tại gia đình còn khoảng 30 cây dẻ, năm 2020 gia đình thu hoạch được trên 1 tấn hạt dẻ/năm. Đến năm 2021 sản lượng giảm dần chỉ thu được 3 tạ hạt dẻ/năm.
Từ kết quả thu thập đánh giá các chỉ tiêu sinh trưởng và phẩm chất cây, đề tài đã tuyển chọn và được công nhận 31 cây trội dẻ Trùng Khánh. Đây là các cây có sinh trưởng tốt, phẩm chất tốt với đường kính trunh bình đạt 57,3cm, chiều cao vút ngọn đạt trung bình 16,3m, đường kính tán dày đạt 8,7m và độ dày tán đạt 4m, sản lượng trung bình 3 năm gần nhất đạt 25,5kg. Đây là nguồn gen tốt để phục vụ công tác nhân giống, tạo ra các cây con có chất lượng và năng suất cao.
Nghiên cứu kỹ thuật nhân giống vô tính loài dẻ Trùng Khánh bằng phương pháp giâm hom, biện pháp nhân giống sinh dưỡng dẻ bằng phương pháp ghép, gồm ghép nêm, ghép áp, ghép mắt. Kết quả nghiên cứu cho thấy, phương pháp ghép cho ưu điểm vượt trội, như cây ghép giữ được các đặc tính của giống muốn nhân, cây ghép sinh trưởng và phát triển tốt khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu đất đai của cây gốc ghép, hệ số nhân giống cao, tăng khả năng chống chịu của cây như chịu hạn, chịu úng, chịu rét và sâu bệnh; trong các phương pháp ghép, ghép nêm cho tỷ lệ thành cây cao nhất 83%
Bên cạnh đó, nhóm thực hiện đề tài đã phối hợp với huyện Trùng Khánh tổ chức khảo sát địa điểm, liên kết xây dựng 1ha vườn ươm giống, 3ha mô hình trồng thâm canh cây dẻ Trùng Khánh Bằng cây ghép - tỷ lệ sống đạt trung bình 86,67%.
Ông Hoàng Mạnh Hào, Phó Chủ tịch UBND huyện Trùng Khánh chia sẻ: Thực hiện Nghị quyết Đại hội đảng bộ huyện Trùng Khánh khóa XX nhiệm kỳ 2020 - 2025, huyện Trùng Khánh chú trọng phát triển cây dẻ giai đoạn 2021 - 2030 với diện tích trên 1.000ha tại 7 xã, thị trấn theo kế hoạch số 245/KH-UBND ngày 14/10/2021 của Ủy ban nhân dân huyện.
Với mong muốn bảo tồn nguồn gen quý và xây dựng thương hiệu, mở rộng vùng sản xuất hạt dẻ Trùng Khánh. Hiện nay, công ty TNHH Nasan Green, xóm Sơn Thủy, xã Chí Viễn, huyện Trùng Khánh đã phối hợp và nhận chuyển giao với Viện nghiên cứu lâm sinh kết quả nghiên cứu thành công đề tài “Nghiên cứu khai thác và phát triển nguồn gen cây Dẻ Trùng Khánh tại tỉnh Cao Bằng” thuộc đề tài khoa học và công nghệ cấp tỉnh, giai đoạn 2018 - 2021 để xây dựng dự án nông thôn miền núi “Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ vào nhân giống, gây trồng phát triển cây hạt dẻ Trùng Khánh tại tỉnh Cao Bằng” với thời gian thực hiện 36 tháng, từ 2022 - 2025. Mục tiêu dự án: Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ về nhân giống, gây trồng phát triển cây dẻ Trùng Khánh (Castanea mollissima Blume) và chế biến các sản phẩm từ hạt dẻ Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng.
Hiện nay, dự án đã thực hiện các nội dung: Tiếp nhận chuyển giao công nghệ từ Viện Nghiên cứu Lâm sinh với các nội dung như: Thực hiện quy trình công nghệ nhân giống vô tính cây dẻ Trùng Khánh và đồng hành với người dân trên địa bàn huyện Trùng Khánh, gây trồng được 5ha cây hạt dẻ Trùng Khánh với sự hỗ trợ kỹ thuật của Viện nghiên cứu Lâm Sinh tại địa bàn xã Đình Phong, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng; Tiếp nhận chuyển giao công nghệ từ Viện Công nghiệp thực phẩm, gồm các quy trình: Quy trình công nghệ sơ chế, bảo quản lạnh hạt dẻ; Quy trình công nghệ chế biến các sản phẩm từ hạt dẻ (Hạt dẻ chiên chân không, bột hạt dẻ).
Dự án được triển khai thực hiện sẽ góp phần khai thác và phát triển nguồn gốc, xuất xứ Dẻ trùng Khánh đạt năng suất, từng bước làm chủ các tiến bộ kỹ thuật, khai thác được tiềm năng từ đất đai, lao động, tạo sản phẩm, đồng thời phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm có giá trị kinh tế cao, cải thiện đời sống cho người dân tham gia trồng rừng Dẻ Trùng Khánh.
Tác giả bài viết: Hoàng Kiều
Ý kiến bạn đọc
Bạn cần đăng nhập với tư cách là %s để có thể bình luận
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
LIÊN KẾT
THỐNG KÊ TRUY CẬP
- Đang truy cập2
- Hôm nay446
- Tháng hiện tại11,498
- Tổng lượt truy cập138,957